ABD’de 5 Kasım’da yapılacak Başkanlık Seçimleri öncesi bugün milyonlarca seçmen ön seçimlerde oy kullanacak. Süper Salı adıyla bilinen bugün Cumhuriyetçi Parti 15, Demokrat Parti’de ise 16 eyalette ön seçim yapacak. Bunlar arasında ABD’nin en kalabalık eyaletleri California ve Teksas da var. Cumhuriyetçi Parti’nin başkan adayını belirleyecek 2 bin 429 delegenin 874’ü bugün seçilecek. Demokrat Parti’de ise bu sayı en az 1420. Bu nedenle Süper Salı, başkan adaylarının netleşmesi açısından önemli.
Cumhuriyetçi Parti’de bugüne kadarki ön seçimler sonrası eski başkan Donald Trump’ın 244, rakibi ABD’nin eski Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Nikki Haley’nin 43 delegesi var. Trump’ın adaylığı karşısında Haley’ye pek şans verilmiyor. Ancak Nikki Haley yarışta kalmayı seçerse oylama Haziran 2024’e kadar devam edecek. Trump’ın kampanya ekibinin tahminine göre eski başkan bugün en az 773 delege kazanacak, mart ayı sonunda da Donald Trump’ın başkan adayı olacağı kesinleşmiş olacak.
DEMOKRAT PARTİ’DEN BAŞKAN ADAYI OLMAK İÇİN 1968 DELEGE GEREKİYOR
Cumhuriyetçi Parti’de başkan adayı olmak için 1215 delegenin desteği gerekiyor. Demokrat Parti için ise bu sayı 1968. Demokrat Parti’de ise mevcut Başkan Joe Biden’ın yeniden başkan adayı olmasına kesin gözüyle bakılıyor. Bugün Cumhuriyetçi Parti’nin ön seçim yapacağı eyaletler; Alabama, Alaska, Arkansas, California, Colorado, Maine, Massachusetts, Minnesota, North Carolina, Oklahoma, Tennessee, Texas, Utah, Vermont ve Virginia. Demokrat Parti de Alaska hariç tüm bu eyaletlerde ve American Samoa’da ön seçim yapacak. Postayla oy kullanılan Iowa eyaletindeki ön seçimin sonucu da bugün açıklanacak.
ÖN SEÇİM USULLERİ EYALET YASALARIYLA DÜZENLENİYOR
ABD’de siyaset iki ana parti üzerinde dönüyor. Joe Biden’ın partisi Demokrat Parti Beyaz Saray’da, Cumhuriyetçiler ise muhalefette. Başkanlık seçimleri Kasım 2024’te yapılacak. Adaylar bu tarihten en az bir yıl önce adaylık için yola çıkıyor. Trump, Cumhuriyetçi Parti’de başkanlığı ilk kez kazandığı 2016’DAN bu yana partinin önde gelen isimlerinden biri. Ancak 2020’deki başkanlık seçimlerinde Biden karşısında seçimleri kaybetti. Cumhuriyetçiler 2024 seçimleri için adaylarını ön seçim süreciyle belirliyor. Demokratlarda Başkan Biden yeniden aday olduğu için partide başka bir adayın çıkması beklenmiyor.
BBC Türkçe’nin aktardığına göre, ön seçimler, eyaletlerde yapılan seçimlerdir ve ardından ülke genelini kapsayan bir konferans düzenlenir. Her eyalette parti adayını belirlemek için bir seçim yapılır ve yapılan bu seçimlerin çoğunluğunu kazanan aday, Temmuz 2024’te düzenlenecek Cumhuriyetçi Ulusal Kongre’de resmen başkan adayı ilan edilir. Ön seçimlerin nasıl yapılacağına dair ABD Anayasası’nda herhangi bir düzenleme bulunmadığı için ön seçimlerin usulleri eyalet yasalarıyla belirlenir.
BAŞKAN ADAYLARI, PARTİ KURULTAYINDA RESMİ OLARAK AÇIKLANIYOR
ABD’de ön seçimler, iki farklı türde yapılıyor. Bunların ilki, az sayıda eyalette eyalet düzeyinde yapılan parti toplantıları (“caucus”). Burada herhangi bir oy kullanılmıyor. Katılımcılar toplantıların yapıldığı alanlarda destekledikleri adaya ayrılan bölgeye geçip burada duruyor ve yapılan sayım sonucu hangi adayın daha çok destek aldığına karar veriliyor. Daha yaygın olan ikinci yol ise oy kullanma usulüyle yapılan (“primaries”) ön seçimler. Bunlar genel seçimlerdeki gibi gizli oyla yapılıyor ve genellikle sadece Cumhuriyetçi Parti üyeleri oy kullanabiliyor. Kazandıkları oy sayısına bağlı olarak, her adaya temmuz ayındaki ulusal kongrede kendilerini temsil edecek belirli sayıda delege veriliyor.
Yapılan ön seçimler sonucunda en yüksek sayıda delegenin desteğini alan isim, partinin başkan adayı oluyor. Başkan adayı, partinin büyük kurultayında resmi olarak açıklanıyor.
OYLAMA NE ZAMAN BAŞLIYOR?
Oy verme işlemi ocak ayında Iowa’da yapılan seçimle başladı. Bunu kısa bir süre sonra New Hampshire ön seçimleri izledi. Bugüne kadar yapılan ön seçimlerde çoğunlukla Trump galip geldi. Süper Salı olarak adlandırılan bugünkü ön seçimlerin martın yanı sıra bu ay Carolina, Michigan, Nevada ve Virgin Adaları’nda da ön seçimler yapılacak.
Donald Trump, şu ana kadar yapılan altı ön seçimin tamamını kazandı. New Hampshire’da anketlerin öngördüğü 20 puanlık farkı yakalayamadı. Ancak Trump’ın eyaletlerdeki her zaferi, onu 5 Kasım’da yapılacak başkanlık seçimlerinde mevcut Başkan Joe Biden’ın karşısına çıkacak Cumhuriyetçi aday olmaya bir adım daha yaklaştırıyor.
Eski başkan Donald Trump bir yandan Beyaz Saray için yarışırken bir yandan da bazı suçlamalarla karşı karşıya. Bunlar arasında 2020 seçim sonuçlarını iptal ettirmeye çalışmak da var. Trump suçlamaları reddediyor ve iddianamelerin siyasi olduğunu söylüyor. Ancak suçlu bulunsa veya hapse atılsa bile Beyaz Saray yarışında kalabilir.
TRUMP’IN RAKİPLERİNE NE OLDU?
ABD’nin eski Birleşmiş Milletler (BM) Büyükelçisi Nikki Haley, adaylık yarışında Trump’ın kalan tek rakibi. Florida Valisi Ron DeSantis yarıştan çekildi ve eski başkanı desteklediğini açıkladı. Hindistanlı-ABD’li insaı Vivek Ramaswamy ve eski New Jersey valisi Chris Christie de dahil diğer başkan adayları da yarıştan çekildi.
Haley, Washington DC’deki zaferi dışında, kendi eyaleti Güney Carolina da dahil olmak üzere tüm ön seçimlerde Trump’a karşı kaybetti. Ancak seçmenlerin ‘tek adaylı Sovyet tarzı bir seçim değil, gerçek bir seçim hakkına sahip olduğunu’ belirterek yarışta kalacağını söylüyor.
(DIŞ HABERLER SERVİSİ)